ماه مبارک رمضان عالی ترین مکتب تربیت و اخلاق – از سلسله نوشتارهای مرجع ولائی آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره – شماره 2 قسمت اول – روزه ندای الهی
روزه ندای الهی (1)
﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیکمُ الصِّیامُ﴾
مردان و زنان با ایمان! سخن خدا را گوش دهید. شما و فقط شما در این آیات، مشرّف به خطاب خدای جهان شده اید! خدا شما را میخواند؛ شما را ندا میکند.
از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت است که فرمود:
«لَذَّهُ مَا فِی النِّدَاءِ أَزَالَ تَعَبَ الْعِبَادَهِ وَالْعَنَاءِ»؛
«این لذّت و احساس افتخار که خدا مومنان را ندا کرده و خوانده، زحمت و رنج عبادت را از بین برده است».
ندا
﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا… ﴾
ای مومنان! ای مسلمانان! ای مرد و زنی که به خدا و پیغمبرش ایمان آورده اید!
ای گروندگان!
مخاطب شما هستید؛ خدا با شماست. به هوش باشید!
خدا شما را ندا کرده است!
شما باید به ندای خدا پاسخ بدهید!
شمایید که دعوت او را اجابت میکنید!
شمایید که فرمان خدا و حلال، حرام، واجب و هر حکم و دستور اسلام را پذیرفته اید!
شمایید که خدا را ولی تمام امور و صاحب اختیار مطلق و نازل کننده شرایع و جاعل احکام میدانید؛ و برای او در جعل احکام و امر و نهی و تحریم و تحلیل، و وضع نظامات و انشای قوانین، شریک و انبازی نمیشناسید!
شمایید که به حکم ایمان و عقیده، فقط ملتزم به احکام اسلام و تعالیم قرآن میباشید؛ و التزام به هر برنامه و روش و هر نظام و قانون و هر ترتیبی را که غیر از احکام خدا و بیرون از حدود تعالیم قرآن باشد، باطل و انحراف و گناه میدانید!
به شما که اسلام را عقیده و کیش و برنامه زندگی، حکومت و ملّیت، قانون اجتماع، صلح و جنگ و همه چیز خود میدانید و بیرون از حصار و صدای اسلام، به هیچ صدایی پاسخ نمیدهید، و به هیچ دعوت دیگر نگرویده اید!
به شما که از برکت ایمان به خدا، آزادی واقعی یافته و در جامعه انسانهای آزاد ـ که غیر از خدا صاحب اختیار و معبودی ندارند ـ وارد شده اید!
به شما انسانها که شیرینی آزادی اسلام را چشیده و از بند رقیت و اسارت حکام و صاحب اختیاران دروغین، رها شده و از ذلّت استعباد اولیای ادیان باطله و حکومتهای مستبده و قوانین موضوعه اندیشه های علیل و مغزهای ناتوان نجات یافته و به عزّت پرستش خدای یگانه و تعبّد به احکام و التزام به قوانین و فرامین او گرامی و سرافراز شده اید!
خداوند به شما خطاب فرموده است که:
﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیکمُ الصِّیامُ﴾
اکنون الطاف خدای مهربان را بنگرید.
خدایی که ما و تمام افراد بشر و سایر موجودات کوچک و بزرگ عالم را آفریده است. خدایی که این همه نعمت در درون و بیرون وجود ما به ما بخشیده است.
دست تربیت تکوینی و تشریعی خداوند متعال به سوی همه دراز شده، تا همگان از نقص به سوی کمال ترقّی کنند؛ و مومنان و بندگان خاص و خالص خود را در ادای تکالیف و اطاعت و روزه داری و ریاضت و تربیتی که از آن منظور است، آماده ساخته و به فرمانبری تشویق فرموده، تا با نشاط و معرفت و بینش هرچه بیشتر، فرمان او را پذیرفته و محرومیت از لذایذ حیوانی، خورد و خوراک و نگاهداری این رژیم الهی بر آنان دشوار نگردد. در آیات 183، 184 و 185 دوّمین سوره قرآن مجید، به نوزده خطاب و در آیه 187 به بیست خطاب، دراین باره مخاطب و مشرّف فرموده است؛ در این آیات عنایات و الطافی به کار برده است که هم دلیل اعجاز بلاغت و هم گواه کمال عنایت به جنبه های نفسی، روانی و نکات تربیتی است.
تعابیر موجود در این آیات نشانگر آن است که احکام اسلام تنها یک سری قوانین خشک و بی روح و برنامه هایی برای حفظ و انتظام روابط اجتماعی و سیاسی افراد با حکومت نیست؛ که غیر از قدرت سرنیزه و ارعاب و بیم از کیفر و مجازات، تضمین اجرایی دیگری نداشته باشد.
اسلام اطاعت و تمکین و احترام در مقابل قانون را باتوجّه به تمام مصالح و نواحی باطن و ظاهر وجود انسان، در خود او ایجاد مینماید؛ و پیش از هر چیز از او میخواهد به خدایی که شارع احکام و قوانین، و پیامبری که آورنده آنهاست، از صمیم جان گرویده و ایمان آورد.
در احکام اسلام به جنبه های عقیده و ایمان، عقل و ضمیر، عواطف و احساسات، مصلحت و خیر، راحتی و آسایش و به توان روحی و جسمی بشر توجّه شده است تا همه، به اجرای آن علاقه مند و تخلّف از آن را تخلّف از عقیده و ایمان، هدایت و حکومت، عقل و ندای وجدان، و تخلّف از خیر و مصلحت بدانند.
اسلام پایه اجرای قوانین را بر قلب و ایمان بشر گذاشته است؛ چرا که بخش عمده ای از احکام و برنامه های اسلامی را نمیتوان با اعِمال زور و قدرت انتظامی به مرحله اجرا گذارد؛ زیرا با اتّکای به قدرت و سلاح مادّی، کنترل بشر به طوری که همواره در راه راست قدم بردارد و از روش صواب منحرف نگردد، امکانپذیر نبوده و آنچه با قدرت مادّی و نظامی، قابل اجراست از حدود حفظ ظواهر، تجاوز نکرده و در نهایت، زور و قدرت نمیتواند عامل اساسی و پایه منحصربه فرد یک اجتماع منظّم، مرتّب و قانونی باشد.
با این وجود، اسلام از این موضوع هم چشم نپوشیده و در مورد لزوم وجود قدرت برای پیشبرد اصلاحات و اجرای احکام، غافل نگشته و برای حفظ امنیت و عدالت اجتماعی، احقاق حقوق و دفع تجاوز و بیدادگری، کیفر و مجازات را پیش بینی نموده و اجرای آن را وظیفه صالح ترین و قوی ترین قوه اجرائیه و دفاعیه قرار داده است.
یکی از بهترین نشانه ها و شواهد استحکام و کمال صحّت برنامه ها و روش تربیتی اسلام برای متعهّد کردن جامعه، احترام به قوانین و احکام در اوضاع جوامع کنونی عالم اسلام است.
با اینکه تبلیغات گمراه کننده و عوامل انحراف و تضعیف ایمان و موانع رشد افکار اسلامی بی شمار شده و تقریباً در همه جوامع اسلامی، مسلمانان در ترک عمل به احکام دین، آزاد و غیر مسئول هستند، امّا اکثریت آنان هنوز هم با وجود فشارهایی که برای ترک سنن دینی بر آنان وارد میشود، بسیاری از احکام و شعائر را حفظ کرده و به آن ملتزم هستند. از باب مثال:
بیشتر مسلمانان نماز خوانده و روزه میگیرند؛ حج به جا میآورند؛ عقود و معاملات خود را محترم میشمارند؛ سلام میکنند؛ به نماز جماعت حاضر میشوند؛ زکات و سایر وجوه شرعیه را می پردازند؛ در سال، مبالغ بسیاری به مصرف خیرات و احسان و بنای مساجد، مدارس، و بیمارستان ها و درمانگاه ها، کتابخانه و … می رسانند؛ شراب نمی نوشند؛ زنا نمی کنند؛ ربا نخورده و قمار نمی کنند، دزدی نکرده و مرتکب ظلم و تجاوز نمی شوند؛ مال کسی را غصب نمی کنند؛ حقّ دیگری را ضایع نمی سازند؛ کم فروشی و تقلّب نمی کنند؛ دروغ نمی گویند؛ تهمت نمی زنند؛ در برابر همنوعان خود به تملّق و چاپلوسی نمی پردازند و از راه تقوا و پارسایی و پاک دامنی بیرون نمی روند.
علّت این التزام و تمکین به قانون و اطاعت احکام، روش قانون گذاری اسلام است؛ چرا که از مبدأ وحی صادر شده و تمام جوانب و نواحی در آن رعایت شده و از ایمان و عقیده و فطرت، عقل و منطق و احساسات و عواطف صحیح بشر در ایجاد حسّ و گرایش به احترام و تقدیس قوانین و احکام، استفاده شده است.
مطالب مرتبط را از لینک های زیر پیگیری نمایید:
ثبت دیدگاه