حکمت بلند خواندن و آهسته خواندن نمازهای یومیه
سوال: چرا برخى از نمازهاى یومیه را باید آهسته خواند و برخى دیگر را بلند؟
جواب: در کل آنچه بر طبق دلیل، ثابت و مسلّم است این است که احکام خدا مثل افعال خدا از قبیل خلق آسمان و زمین و تمام مخلوقات از جماد، نبات، انسان و حیوان، داراى حکمت و مصلحت است.
همان طور که همه عالم تکوین و خلقت به حق آفریده شده، عالم تشریع و احکام شرع نیز به حق مقرّر شده است؛ اما احاطه و اطّلاع بر همه مصلحت ها و احکام خدا براى انسان هاى عادى ممکن نیست. چنان که اطّلاع و آگاهى از حکمت و فایده همه موجودات جهان ـ از کوچک و بزرگ ـ براى همه ممکن نیست؛ اما آنچه معلوم شده و بشر به آن دسترسى پیدا کرده، حکایت از فواید و مصالح و نظامات دقیق دارد.
جایی و نقطه ای نیست که به طور قطع و یقین بتوان آن را بی حکمت و مصلحت معرفی کرد؛ هرچند هنوز به کشف آن نائل نشده باشند.
اگر کسی ادعای عدم فایده و مصلحت کند، از روی جهل و نادانی است. بنابراین خدا در شأن و اهل تفکر و اندیشه در این عالم می فرماید که آنان به برحق بودن این دستگاه عظیم آفرینش اعتراف نموده و عرض مى کنند: «رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً».
در احکام شرعیه نیز همین برنامه جارى است و به طور کلّى مصلحت کلّى بیشتر (بلکه همه) آنها مثل نماز، روزه، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر و همه قوانین اخلاقى، اجتماعى و سیاسى بر اهل معرفت و آگاهى، معلوم و واضح است.
حال اگر در خصوصیات جزئى، ما نتوانیم مصلحت آن را درک کنیم، اشکالى پیش نمى آید. طبعاً هم نمى توانیم به کلّ این مصالح برسیم و در پى این مسیر رفتن ـ حتى اگر انسان عمرها داشته باشد ـ به جایى منتهى نمى شود و از کار و عمل بازمى ماند.
وظیفه در برابر کل احکام، تسلیم و اطاعت است و مخصوصاً ظهور تعبّد در این گونه خصوصیات بیشتر و عبودیت انسان در مقابل حضرت معبود ظاهرتر است.
با این وجود در احادیث، براى بسیارى از این گونه خصوصیات ـ که فهم آن از حدود ادراک بشر عادى خارج است ـ حکمت هایى فرموده اند که البته آن حکمت ها هم غالباً کلّ حکمت هاى احکام خداوند متعال نیست و مثل کتاب علل الشرائع صدوق، پاسخ بعضى این سوالات را داده است و در همین موضوع نیز حکمتى بیان فرموده اند.
نکته آخر این است که بعد از ایمان به اینکه کلّ افعال و احکام خدا به حق و مقرون به مصلحت است، باید از احکام، براى اطاعت پرسش کرد؛ مثل بیمارى که به پزشک حاذقى ـ که مى داند نسخه هاى او همه معتبر است ـ مراجعه مى نماید باید بیشتر وقت خود را صرف یاد گرفتن دستور پزشک نماید تا با عمل به آن درمان و معالجه شود. والله العالم.
ثبت دیدگاه