حدیث روز
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله: کسی‌که قائم از فرزندان مرا انکار کند، پس همانا مرا انکار کرده است - مصدر کتاب منتخب الاثر تألیف آیت الله العظمی صافی قدس سره

سه شنبه, ۲۰ آذر , ۱۴۰۳ Tuesday, 10 December , 2024 ساعت ×
تصرف بر خلاف وقف
۳۰ آبان ۱۴۰۲ - ۹:۰۱
پاسخ به سوالات شرعی در موضوع احکام وقف - تصرف بر خلاف وقف مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره
پ
پ

تصرف بر خلاف وقف

سوال: چیزی که در گذشته وقف شده است و امروز جزء اشیاء تاریخی و گران بهاست. آیا می توان آن را در موزه یا محل دیگر مخصوص این اشیاء نگاهداری کرد؟

جواب: برای هر جهتی که وقف شده باید در همان جهت مورد استفاده قرار گیرد و حفظ آن در موزه به صورت تعطیل آن جایز نیست. و اگر قابل استفاده نیست می توانند آن را بفروشند و به مصرف اقرب به نظر واقف برسانند. والله العالم.

 

سوال: آیا می توان با توجه به شرایط روز و در جهت مصالح دولت و امت اسلامی و با ملحوظ داشتن نیت اصلی واقف و در جهت هماهنگی با سایر برنامه ‎های مدون و جاری دولت در کاربرد نظرات واقف تغییراتی به عمل آورد؟

جواب: تغییر در مصرف وقف جایز نیست. بلی، در صورتی که مصرف معین شده از طرف واقف منتفی شده باشد، می شود در مصرفی که اقرب به نظر واقف است صرف ‎نمود. والله العالم.

 

سوال: قرآن یا کتابی که به صورت نسخه خطی می باشد و توسط نگارنده وقف خواندن شده است، آیا می توان برای استفاده احسن آن را حفظ نمود و به جای آن قرآن یا کتاب دیگری را وقف نمود؟ (یا معادل قیمت آن کتاب یا قرآن وقف نمود).

جواب: جایز نیست. والله العالم.

 

سوال: قرآن‎ های خطی، سند و تاریخ علمی و فرهنگی و مذهبی نجم‎ آباد به شمار می‎آیند، حضرتعالی کدام یک از موارد ذیل را صلاح می دانید عمل شود: تعمیر شود و در منزل یکی از افراد معتمد آبادی نگهداری شود. و یا چون که وقف است بهتر است این قرآن ها تعمیر شوند و مجدداً به مسجد آبادی منتقل شوند و یا به یکی از کتابخانه ‎های معتبر از طرف ورثه واقف هدیه شوند تا به نـحو احسن با داشتن تجهیزات لازم نگهداری شوند؟

جواب: در مورد سوال اگر متبرعی باشد که قربه الی اللّه مخارج اصلاح و ترمیم قرآن ها را بپردازند یا از زکوات تأمین آن ممکن باشد، باید متولی شرعی آن ها که در وقف نامه تعیین شده آن ها را ترمیم و اصلاح نماید و به طوری که در معرض از بین رفتن نباشد نگهداری نماید و طبق متعارف و دستور وقف نامه آن ها را برای استفاده اهالی نجم آباد در اختیار آن ها قرار دهد و انتقال آن به محل دیگر غیر از نجم آباد جایز نیست. والله العالم.

 

سوال: وجوهی را که اهل خیر به عنوان کمک به مخارج حسینیه و حیدریه یا امثال این ها می دهند می توان در موارد دیگر مثل مخارج یا کرایه سفر هیأت به زیارات یا غیر آن مصرف نمود؟

جواب: وجوهی که مردم به عنوان مصارف حسینیه و مانند آن می دهند صرف آن در غیر مورد ذکر شده جایز نیست. والله العالم.

 

سوال: مبالغی که به عنوان کمک به مخارج حسینیه یا حیدریه جمع آوری شده را می توان به عنوان سپرده بلند مدت در بانک قرار داد؟

جواب: گذاشتن پول حسینیه در حساب سپرده جایز نیست ولی چنانچه مصرف وجوه حسینیه وقت خاصی داشته باشد بر متولی واجب است تا آن موقع وجوه را در محل امنی حفظ نماید چنانچه با گذاشتن در بانک اطمینان به حفظ آن پیدا می کند گذاشتن در حساب قرض الحسنه اشکال ندارد. والله العالم.

 

سوال: امامزاده‎ ای است که ساختمان آن رو به ویرانی است از مردم به نام تعمیر ساختمان امامزاده پول می‎گیرند و آن پول را خرج هموار کردن کوهی که در مجاورت آن است می کنند آیا این کار جایز است؟

جواب: پول به هر عنوان جمع آوری شده باشد باید در همان جهت مصرف شود و صرف آن در غیر آن جهت جایز نیست مگر با اذن دهندگان پول. والله العالم.

 

سوال: قطعه زمینی است موقوفه که قسمتی از آن مشجر و باغ مرکبات است و قسمتی مزروعی شالی واقع در قریه دورن کلابی از قراء شهرستان بابل استان مازندران که بیش از صد سال مرد خیری آن را وقف نموده و مصرف آن به شرح وقف نامه می باشد. آیا می توان در موقوفه مذکور مبادرت به احداث سقاتالار نمود یا خیر؟ هرگاه بدون تحصیل مجوز شرعی و قانونی سقاتالاری ساخته شود می توان از آن استفاده نمود یا از موارد تصرف نا مشروع و غصب ‎است؟

جواب: اگر زمین موقوفه مذکور کما فی السابق زراعت می شود و درآمد آن صرف در مورد وقف می شود ساختن سقاتالار در آن جایز نیست. بلی چنانچه زمین مذکور قابل کشت نباشد متولی شرعی با مصلحت وقف می تواند قسمتی از آن را برای ساختمان سقاتالار اجاره دهد و مال الاجاره را به مصرف موقوفه برساند و هر گونه تصرف در امر موقوفه بدون مجوز شرعی و اجازه واقف غصب و حرام و موجب ضمان اجره المثل است توضیحاً چنانچه اجاره مذکوره واقع شد باید مدارک معتبره تهیه و تنظیم گردد و به امضاء معتمدین برسد تا در طول زمان و مرور ایام وقفیت آن متروک و منسی نگردد. والله العالم.

 

سوال: حسینیه ‎ای است که در حال حاضر جهت برگزاری مراسم مذهبی نیاز به توسعه و تجدید بنا دارد (زمینی هم برای این منظور آماده گردیده) در یک سمت آن خانه‎ هایی است که راه عبور آن ها در حسینیه است. اجازه می ‎فرمایید که در طرح توسعه آن کوچه برای عبور همسایگان از زمین حسینیه جدا و ساختمان حسینیه مستقل و مجزا و بدون شریک باشد و موجبات استفاده مشروع بیشتری فراهم گردد؟

جواب: در مورد سوال، جدا کردن قسمتی از زمین حسینیه و راه مستقل قرار دادن آن جایز نیست. والله العالم.

 

سوال: استحضار دارید که موقوفات بسیاری در سطح کشور وجود دارد که یا شناسایی نشده و یا به مرور زمان از بین رفته است که هردو گروه موقوفات مزبور در صورت شناسائی و احیاء، درآمد های فوق العاده ‎ای برای میهن اسلامی ایجاد خواهند نمود و منبع جدید درآمدی برای کشور فراهم می شود، در این صورت آیا می توان با تغییرات جزیی در نحوه استفاده از درآمد موقوفات موجود برای شناسایی موقوفات مزبور (ناشناخته) اقدامی به عمل آورد؟

جواب: صرف درآمد موقوفات موجود در شناسایی و احیاء موقوفات دیگر که مربوط به موقوفات موجود نباشد جایز نیست. مخارج شناسایی و احیاء از وجوه بریه دیگر تأمین شود. والله العالم.

 

سوال: زمینی بر ابناء السبیل وقف است که مساحت تقریبی آن 640 متر مربع است. اکنون زمین های مجاور ساختمان شده و طبق نظر کارشناس اگر 40 متر مربع آن را به کوچه عام بدهند علاوه بر این که کوچه عام اصلاح خواهد شد بر ارزش زمین مذکور هم افزوده خواهد شد و اگر این عمل صورت نگیرد این زمین در بُن بست واقع شده و تقریباً بلا استفاده خواهد ماند. با این شرایط آیا مجاز به تصرف در آن زمین هستند یا خیر؟ ضمناً ورثه واقف به عنوان متولیان موقوفه می ‎باشند.

جواب: در مورد سوال چنانچه استفاده از زمین وقفی موقوف و منحصر باشد به این که مقداری از آن زمین معبر شود، معبر قرار دادن آن با اجازه متولی شرعی مانعی ندارد ولی قلت منافع مجوز این عمل نمی شود. والله العالم.

 

سوال: زمینی است جنب مغازه این جانب تقریباً به مساحت 6 متر مربع در بازار شهرضا که سابقاً سقا خانه بوده و فعلاً بلا استفاده گردیده و مالک معینی ندارد از طرف دیگر به اداره اوقاف مراجعه شده وقفنامه در دسترس کسی نیست و کسی هم به وقف بودن آن اطلاع ندارد و از طرف دیگر مورد نیاز این مغازه می باشد و اداره اوقاف شهرضا هم گفته چنانچه از مجتهد جامع الشرایط استجازه شود تصرف آن بلامانع می باشد مستدعی است نظر خود را در مورد زمین فوق الذکر مرقوم فرمایید.

جواب: در فرض سوال مقتضی است اهل خیر به عنوان صدقه جاریه آن را تجدید بنا نموده و با وسایل جدید برای استفاده عموم مجهز نمایند. والله العالم.

 

سوال: شخصی زمینی را وقف نموده که اجاره آن به مقدار معین صرف روضه خوانی شود و یک ختم قرآن خوانده شود و بقیه اجاره آن وقف حمام شود در حالی که نزدیک بیست سال است که حمام مخروبه و به کلی صاف شده در مصرف موجودی وقف حمام چه دستور می ‎فرمایید؟

جواب: به طورکلی اگر مقصود این باشد که بقیه عواید زمین به مصرف تعمیر و دائر نگاه داشتن حمام معینی برسد و فعلاً آن حمام از بین رفته صرف عواید در آن بی ‎موضـوع شده آن عواید را در همان جهـات در حمام دیگر صرف نمایند. بلی اگر با آن مقدار از عواید تجدید بنای حمام در همان محل اول ممکن است به مصرف تجدید بناء آن برسانند.

 

سوال: در مواردی که دستگاه های دولتی بدون اذن متولی شرعی موقوفات و بدون پرداخت حقوق وقف مبادرت به حفر چاه و ایجاد شبکه لوله گذاری در اراضی و املاک موقوفه می‎ نمایند، آیا ضمانت شرعی پرداخت حقوق وقف متوجه مصرف‎ کنندگان است یا دستگاه مجری طرح؟ با علم به عدم پرداخت حقوق وقف انجام وضو و غسل با چنین آبی چه صورت دارد؟

جواب: تصرف در ملک وقف بدون اذن متولی شرعی غصب و حرام است و بر حسب موارد موجب ضمان خسارت وارده و اجره‎المثل می شود و در مورد سوال حفرکننده چاه اگر موجب تضرر وقف شده علاوه بر ضمان آن ضامن قیمت آب چاه نیز می باشدو استفاده کنندگان از آب نیز ضامن هستند که متولی وقف از هر کدام از آن ها می تواند قیمت آب را مطالبه نماید ولی باطل بودن وضو و غسل با آب مرقوم در صورتی است که استفاده کنندگان عالم به غصبی بودن آب باشند. والله العالم.

 

نوشته های مشابه

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وبسایت منتشر خواهد شد.