حدیث روز
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله: کسی‌که قائم از فرزندان مرا انکار کند، پس همانا مرا انکار کرده است - مصدر کتاب منتخب الاثر تألیف آیت الله العظمی صافی قدس سره

سه شنبه, ۱۷ مهر , ۱۴۰۳ Tuesday, 8 October , 2024 ساعت ×
احکام مساقات
۰۸ مهر ۱۳۹۵ - ۱۹:۳۵
احکام مساقات در توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره
پ
پ

احکام مساقات

مسأله 2246. اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درخت‎های میوه‎ای را که میوه آن مال خود اوست، یا اختیار میوه‎های آن با اوست، تا مدت معینی به آن کس واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار می‎گذارند، از میوه آن بردارد، این معامله را مساقات می‎گویند.

مسأله 2247. معامله مساقات در درخت‎هایی که مثل بید و چنار میوه نمی‎دهند صحیح نیست، و در مثل درخت حنا که از برگ آن یا درختی که از گل آن استفاده می‎کنند، صحت آن بعید نیست.

مسأله 2248. در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و کسی که کار می‎کند به همین قصد مشغول کار شود، معامله صحیح است.

مسأله 2249. مالک و کسی که تربیت درخت‎ها را به عهده می‎گیرد، باید مکلف و عاقل باشند، و کسی آن‌ها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه نباشند، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند و نیز باید مالک، از تصرف در مالش به حکم حاکم شرع ممنوع نباشد.

مسأله 2250. مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال به دست می‎آید و به حسب عادت آن موقع معلوم باشد صحیح است.

مسأله 2251. باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند این‌ها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه‌ها مال مالک، و بقیه مال کسی باشد که کار می‎کند، معامله باطل است.

مسأله 2252. باید قرار مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند، و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند، پس اگر کاری که مثل آبیاری که برای درخت لازم است، باقی مانده باشد، معامله صحیح است، وگر نه اشکال دارد اگر چه احتیاج به کاری، مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.

مسأله 2253. معامله مساقات در بوته خربزه و خیار و مانند این‌ها بنابر احتیاط صحیح نیست.

مسأله 2254. درختی که از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می‎کند و به آبیاری احتیاج ندارد، اگر به کارهای دیگری، مانند بیل‌زدن و کود دادن برای زیاد شدن میوه محتاج باشد، معامله مساقات در آن صحیح است.

مسأله 2255. دو نفری که مساقات کرده‎اند، با رضایت یکدیگر می‎توانند معامله را به هم بزنند، و نیز اگر در ضمن قرارداد مساقات شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حق به هم‌زدن معامله را داشته باشند، مطابق قراری که گذاشته‎اند، به هم‌زدن معامله اشکال ندارد، و اگر در معامله شرطی کنند و عملی نشود، کسی که برای نفع او شرط کرده‎اند، می‎تواند معامله را به هم بزند.

مسأله 2256. اگر مالک بمیرد، معامله مساقات به هم نمی‎خورد، و ورثه‎اش به جای او هستند.

مسأله 2257. اگر کسی که تربیت درخت‎ها به او واگذار شده بمیرد، معامله مساقات باطل نمی‎شود. پس اگر در عقد شرط نکرده باشند که خودش آن‌ها را تربیت کند، ورثه‎اش به جای او هستند، و چنان‌چه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میت اجیر می‎گیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالک قسمت می‎کند، و اگر شرط کرده باشند که خود او درخت‎ها را تربیت نماید، مالک با مردن او می‎تواند معامله را فسخ کند یا راضی شود که ورثه او یا کسی که آن‌ها اجیرش می‎کنند درخت‎ها را تربیت نماید. بلی، اگر عقد بر خصوص مساقات به مباشرت واقع شده باشد با مردن او معامله باطل می‎شود.

مسأله 2258. اگر شرط کند که تمام حاصل برای مالک باشد، مساقات باطل است، و میوه مال مالک می‎باشد، و کسی که کار می‎کند نمی‎تواند مطالبه اجرت نماید، ولی اگر باطل‌بودن مساقات به جهت دیگری باشد، اگر کسی که درخت‎ها را تربیت کرده به امر مالک کار کرده باشد، مزد کارش را از مالک طلبکار است.

مسأله 2259. اگر زمینی را به دیگری واگذار کند که در آن درخت بکارد و آنچه عمل می‎آید مال هر دو باشد، بنابر احتیاط لازم معامله باطل است. پس اگر درخت‎ها مال صاحب زمین بوده، بعد از تربیت هم مال اوست، و باید مزد کسی که آن‌ها را تربیت کرده اگر به امر او کار کرده بدهد، و اگر مال کسی بوده که آن‌ها را تربیت کرده، بعد از تربیت هم مال اوست و می‎تواند آن‌ها را بکند، ولی باید گودال‎هایی را که به واسطه کندن درخت‎ها پیدا شده پر کند، و اجاره زمین را از روزی که درخت‎ها را کاشته به صاحب زمین بدهد، و مالک هم می‎تواند او را مجبور نماید که درخت‌ها را بکند، و چنان‌چه به واسطه کندن درخت، عیبی در آن پیدا شود اگر مالک آن را کنده باشد، باید تفاوت قیمت آن را به صاحب درخت بدهد، و هیچ‌کدام نمی‎تواند دیگری را مجبور نماید که با اجاره یا بدون اجاره، درخت را در زمین باقی بگذارد.

 

برای بازگشت به صفحه رساله بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وبسایت منتشر خواهد شد.