مسائل متفرقه ضمان
سوال: شخصی از محلی صد رأس گوسفند خریده و می خواهد برای فروش به تهران بیاورد و در راه در اثر تصادف ماشین تعدادی از گوسفندان تلف می شود. لطفاً بیان فرمایید آیا ضمان به عهده بایع است یا مشتری؟
جواب: در مورد سوال ضمان به عهده بایع نیست. تفصیل پاسخ در مسأله 1165 توضیح المسائل دیده شود. والله العالم.
سوال: شخصی جنسی شکستنی را به فردی فروخت و مشتری کل پول را یک جا به بایع داد و بایع چندین بار به مشتری تذکر اکید داده که بیا جنست را ببر، ولی مشتری کوتاهی نمود و آن جنس بدون افراط و تفریط شکست. آیا بایع باید پول را به مشتری بپردازد؟
جواب: در مورد سوال، چنانچه قبل از آن که بایع مبیع را به قبض مشتری بدهد مبیع تلف شده ضمان آن به عهده بایع است ولی اگر مبیع را به قبض مشتری داده و مشتری بعد از قبض مبیع را به طور امانت پیش بایع گذاشته و بدون تقصیر تلف شده بایع ضامن نیست. و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم.
سوال: اگر شخصی ببیند خانه همسایه آتش گرفته و کسی نیست که اطفاء حریق نماید، و خاموش کردن آتش مستلزم این است که یا در خانه را بشکند و یا دیوار خانه را خراب کند در حالی که قصد اطفاء حریق علی سبیل الاحسان است، آیا در این فرض اتلاف مال غیر موجب ضمان می شود یا خیر؟
جواب: در مورد سوال حکم به ضمان مشکل است. بلی اقل ضررین را باید انتخاب کند. والله العالم.
سوال: دو نفر با هم یک باب مغازه مشترک داشته اند به مدت 15 سال در خرید و فروش مغازه جزئی و کلی مشارکت و مشورت داشته اند و یک فقره دسته چک برای مغازه به عنوان حساب جاری باز نموده اند که به امضاء یک نفر از آنها که سواد داشته است بوده و هرچه قدر که در مغازه خرید صورت می گرفته است به وسیله همین دسته چک بوده است. در خلال این مدت یک نفر که با این دو شریک دوستی و آمد و رفت داشته است یک برگ چک بانکی از آن ها دریافت و به عنوان ضمانت جهت وام به بانک داده و فعلاً ورشکست شده و حال آن شخص که سواد ندارد فوت نموده است. سوال: ممکن است با شرح بالا برای دریافت این مبلغ از ضامن، چک به اجرا گذاشته شود آیا شخص امضا کننده مسئول است این وجه را بپردازد یا مغازه مشترک این دسته چک مسئول پرداخت آن می باشد؟
جواب: در ضمان شرایطی معتبر است که بدون آن ها ضمان صحیح نیست از جمله چنان چه به ضامن بگوید اگر فلانی بدهی خود را تا فلان مدت نداد من ضامنم ضمانت صحیح نیست و مضمون له نمی تواند از او مطالبه نماید به علاوه مفهوم ضمان انتقال حق از ذمه مضمون عنه به ذمه ضامن و برائت ذمه مضمون عنه است و اگر به این صورت ضامن شود که حق مطالبه مضمون به از مضمون عنه باقی باشد ضمان صحیح نیست. بنابراین اگر ضمانت برای بانک به این نحو بوده که با ضمانت ضامن ذمه مضمون عنه بدهکار بانک باشد و بانک حق مطالبه از او و ضامن را داشته باشد یا اگر بدهکار بدهی خود را نداد ضامن بدهد باز هم ضمان صحیح نیست و در مورد مفروض شریک و امضا کننده چک هیچ کدام نه به تنهایی و نه مشترکاً ضامن نیستند ولی اگر ضمان با شرایط صحت واقع شده باشد و شریک با وکالت از شریک دیگر که در کل امور مربوطه شرکت داشته در ارتباط با امور این شرکت چک را امضا کرده و ضامن شده باشد در این صورت ظاهر این است که وجه الضمان از شرکت پرداخته می شود و اگر خارج از امور شرکت بوده، خود امضا کننده چک مسئول است و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم.
سوال: ماشین حسابی را از یک نفر قرض گرفته بودم و چون راهم دور بود نتوانستم آن را فوراً پس بدهم. شخص دیگری که برای داشتن ماشین حساب اضطرار داشت آن را قرض گرفت و پیش او گم شد و من چون نمی توانستم آن را گیر بیاورم و ضمناً قیمت آن هم نسبتاً بالا بود و خودش (شخص سوم) نیز اصرار داشت که ماشین را برایم تهیه کنید ولی مثل آن در بازار گیر نمیآمد و یک چیزی تقریباً شبیه به آن پیدا کردیم و قیمت را پرسیده و چند ماه بعد آن پول را به من داد وقتی رفتم که آن ماشین را بخرم دیدم 200 تومان گران تر شده است. آیا شرعاً جایز بود آن پول را از او بگیرم من نیز 200 تومان ضرر کرده بودم اگر جایز نبوده آن را بر میگردانم؟
جواب: مورد سوال، امانت است نه قرض. بنابر این برای شما جایز نبوده بدون اجازه صاحبش آن را به دیگری بدهید. به هرحال شما باید مثل همان ماشین حساب را تهیه نموده و به شخص اول بدهید، اگر نشد قیمت آن را بر طبق روزی که اداء مثل متعذر می شود بپردازید و می توانید همین قیمت را از شخص سوم بگیرید. والله العالم.
سوال: شخصی فرشی را در منزل بنده به امانت گذاشته و پس از تحویل آن بعد از چند روزی مدعی خسارت شده که به خاطر رطوبت فرش خراب شده است در صورتی که بنده قسم می خورم که به خوبی از آن مراقبت نموده ام. حال تکلیف ما چیست؟
جواب: در فرض سوال، چنانچه امانت دار در حفظ فرش کوتاهی و مسامحه کرده مانند این که مثلاً فرش را در جای مرطوب یا جایی که آب ریخته گذاشته ضامن خسارت است و اگر مسامحه نکرده و بدون اطلاع او از جایی که احتمال نمی داده اتفاقاً رطوبت به فرش رسیده ضامن نیست، و به طور کلی اگر امانت دار خیانت و تقصیر در حفظ امانت نکرده در صورتی که عیبی در امانت پیدا شده امانت دار ضامن نیست، و اگر مالک امانت مدعی تقصیر و خیانت او باشد باید نزد حاکم شرعی ثابت نماید و اگر نمی تواند ثابت نماید فقط می تواند امانت دار را قسم بدهد که خیانت نکرده است. والله العالم.
سوال: اگر کسی دیگری را توقیف غیرقانونی کند یا کس دیگری را آسیب رساند و او را راهی بیمارستان کند یا اگر کسی مال دیگری را تخریب یا تصرف غیرقانونی یا غصب کند. به نظر حضرتعالی منافع کاری که مجنی علیه در مدت توقیف یا بستری شدن در بیمارستان از آن محروم شده یا منافع مالی که تا مدت ترمیم مال تخریب شده و با تصرف غیرقانونی یا غصب از بین رفته و مالک از آن منتفع نشده است، قابل جبران است یا نه؟ (در فرض اخیر متصرف غیرقانونی یا غاصب از منافع آن مال متنفع نشده است). با توجه به مسائل فوق، آیا از دست دادن این منافع قابل جبران است بر اساس کدام قاعده قابل جبران است و استدلال حضرتعالی در این مورد چیست؟ با توجه به مسائل آیا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) ضرر است یا نه؟ آیا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) قابل جبران است یا نه؟ و اگر از دست دادن این منافع قابل جبران است بر اساس کدام قاعده قابل جبران است و استدلال حضرت عالی در این مورد چیست؟ آیا قاعده لاضرر شامل عدم نفع هم می شود؟
جواب: به طور کلی اگر کسی شخص آزادی را حبس کند یا از کار کردن منع نماید معصیت بزرگی مرتکب شده و تحت نظر حاکم شرع قابل تعزیر است ولی ضامن منافعی که از او در اثر تعطیل شغل و کار فوت می شود نیست. بلی اگر او را ملزم به کار نماید ضامن اجره المثل عمل او است و همچنین اگر شخصی را که اجیر دیگری است به این صورت که کار و عملش را به دیگری تملیک کرده باشد از کار و عملش باز بدارند باز دارنده ضامن اجرهالمثل کار او برای صاحب کار می باشد و وجه ضمان در دو صورت اخیر معلوم است زیرا در صورت دوم از او کار کشیده و به عمل واداشته و در صورت سوم نیز چون کار و عمل او به اعتبار عرفی ملک مستأجر شده کسی که مانع شده ضامن تفویت ملک او شده است اما در صورت اول توانایی کار و شغل عرفاً مال و ملک اعتبار نمی شود و لذا شخص کارگری را که در ظرف سال می تواند میلیون ها پول مزد بگیرد صاحب میلیون ها و میلیونر نمی دانند ولی اگر کار یک ساله خود را به دیگری تملیک کرد هم دیگری مالک آن می شود و هم خودش مالک اجرتی که معین شده است می باشد اما نسبت به اشیاء و اعیان که عرفاً منافعی دارند مثل خانه، ماشین، اثاث خانه و غیره اگر کسی آنها را بدون اذن از صاحبشان در اختیار بگیرد و مانع از استفاده صاحبشان از آن ها بشود اگر چه خودش هم از آن ها استفاده نکند [مثلاً در خانه ننشیند یا سوار ماشین نشود] ضامن اجرهالمثل آن ها است بنابراین یک وجه مهم ضمان و عدم ضمان اعتبار مالیت منافع و عدم اعتبار مالیت آن است. والله العالم.
سوال: تاوان مال، حلال است یا حرام؟
جواب: اگر چیزی به عنوان امانت به کسی سپرده شود و امین مواظبت کامل برای حفظ آن نموده و اتفاقاً تلف شده باشد، در این صورت صاحب آن چیز حق ندارد مثل یا قیمت آن چیز را از امین مطالبه نماید و گرفتن مثل یا قیمت در این مورد حرام است و اگر بر اثر کوتاهی امین در حفظ تلف شود، گرفتن مثل یا قیمت آن مانعی ندارد. والله العالم.
ثبت دیدگاه